Yükseköğretimde Büyüme, Farklılaşma ve Reorganizasyon: İstanbul Örneği (1980-2015)
ÖZET
Bu makalede,
1980’lerin başından 2015 sonuna kadar otuz beş yılda İstanbul yükseköğretim dünyasında
öğrenci ve kuruluş sayılarındaki artış, sistemik büyüme, kaotik değişim ve yapısal
çatallanma üzerinde durulmaktadır. Bu sürede devlet üniversitelerindeki büyüme
eğilimleri; vakıf yükseköğretim kuruluşlarının 1993’te eğitime başlaması ve 2006
sonrası artan üniversite sayısıyla öğrenci ve öğretim elemanları bakımından dramatik
genişlemesi; finansal ve örgütsel işleyişleriyle farklılaşan bu iki sistemin
yapısal benzerlik ve farklılıkları ile yükseköğretimdeki nüfusun değişik
programlara dağılımlarına göre şekillenmiş farklılaşma örüntüleri mukayese
edilmektedir. Vakıf yükseköğretim kuruluşlarının ortaya çıkışı ve sayılarındaki
çarpıcı artışlar sonucu yükseköğretim sistemi şehirde ölçek, yapı ve kurumlar
çerçevesinde büyük bir mesafe kat etmiştir. Türkiye’deki tüm vakıf
üniversitelerinin yarıdan fazlasını barındırması bakımından yaşanan değişim İstanbul’a
onu Türkiye’nin geri kalan şehirlerinden farklılaştıran özellikler kazandırır.
Otuz beş yıllık süreçte aktör, kuruluş, organizasyon ve eğilimler bakımından yaşanan
kaotik değişim ve örgütsel fraktallaşma çarpıcıdır. Son yirmi yıldaki finansal özelleşmeyle
birlikte yükseköğretim alanının iç farklılaşması, alandaki yapısal gerilimler
ve rekabet hatları belirginleşmiş, kamu ile vakıf yükseköğretim kurumlarından
oluşan ikili bir yapı kurumsallaşmıştır. Yazıda bu değişimin büyüme ve
reorganizasyonu betimsel istatistiksel temelde tartışılmaktadır.
Anahtar
Kelimeler: İstanbul, Yükseköğretim alanı, organizasyonel değişim, büyüme ve
farklılaşma, yapısal çatallanma, sosyal değişim
Reorganization,
Differentiation and Growth in Higher Education: The Case of İstanbul
(1980-2015)
ABSTRACT
In
this article, the world of higher education of İstanbul in thirty-five years of
growth in the number of students and institutions, its systemic growth, chaotic
change, and structural bifurcation in the early 1980s until the end of 2015 is
elaborated. The growth trends in state universities in this period; the onset
of education of the foundations of higher education in 1993 and the increasing
number of universities triggering a dramatic expansion in terms of students and
lecturers in post 2006; the differentiation of financial and organizational
functioning and the structural similarities and differences in these two
systems, and the patterns of differentiation shaped by the distribution of
populace in higher education to varied programs are compared. The emergence of
higher education foundations and the dramatic increase in their numbers have
resulted in an urban upheaval of higher education in terms of scale, structure
and institutions. Since more than half of all private universities in Turkey is
located in İstanbul, this brings a distinctive change more so than any other
city in Turkey. The chaotic change and organizational fracturing in terms of
agents, institutions, organizations and dispositions in a thirty-five year
period is astonishing. Owing to financial privatization in the last twenty
years, in the field of higher education the lines of competence and structural
tensions have been crystallized, generating a binary structure consisting of
state-owned and private-owned institutions of higher education. The article
discusses the growth and the reorganization of this change in a descriptive statistical
basis.
Keywords:
İstanbul, The field of higher education, organizational change, growth and
differentitation, structural bifurcation, social change
