Rem Koolhaas-Montaj-Hattı Şehirler ve Binalar İnşa Ediyoruz

Harvard Şehir Tasarımı ve Mimarlık Uygulama Okulu'nun ünlü hocalarından ve "tartışmalı" projeleriyle gündeme gelen Hollandalı mimar Rem Koolhaas'la bir söyleşi.
Çevirdik, ilgilisine sunuyoruz. PDF

Bölüm 1: Montaj-Hattı Şehirler ve Binalar İnşa Ediyoruz.

Bölüm 2: “Kekteki Vişne” Olarak Mimari

Bölüm 3: “Değişken bir İdeolojik Çevre”de Çalışmanın Tehlikeleri

Rem Koolhaas

Urban Age-Istanbul: City of Intersections-Kesişimler Şehri

2009 senesinde Urban Age toplantıları çerçevesinde İstanbul'da da kapsamlı bir toplantı yapıldı. Medyada yeterince yer bulduğunu söylemek zor. Toplantıda uzmanlık bakımından pekçok önemli ismin bildirileri mevcut. Bu bildirilerin bir kısmı internet gazetesi formatında yayınlanmış. Oldukça doyurucu ve esaslı tebliğler hem Türkçe hem de İngilizce okunabilir.

Türkçede: İstanbul- Kesişimler Şehri PDF

In English: Istanbul- City of Intersections PDF

Toplantının tüm videoları Youtube'a konulmuş. Bunların tamamına şu sayfalardan bakılabilir.

Sayfa/Page 1

Sayfa/Page 2

Sayfa/Page 3

Saskia Sassen İstanbul'un mevcut konumunu küresel akışlar içinde çözümlemiş ve özellikle 2000 sonrasında İstanbul'un yükselen grafiğini ayrıntılı istatistiklerle anlatmış. Tebliği internet gazetesinde de yayınlanmış. Konuşması şuradan izlenebilir.

Richard Sennett'e göre İstanbul bir "eklem kent". O da özellikle sokak kültürü ve kamusallık tartışması bağlamında zihin açıcı bir konuşma yapmış. Onun da tebliği internet gazetesinde yayınlamış. Konuşması şurada. 

Hashim Sarkis'in sunumu İstanbul'u Akdeniz ve "Ortadoğu" coğrafyası içinde mükemmel çözümlemiş. Sarkis'e göre "İster finans ve altın piyasalarıyla, ister tekstil ve moda sektörüyle ya da inşaat ve emlak girişimleriyle izah edilsin, şehrin erişimi, giderek artan boyutlarda Türkiye’nin halihazırdaki coğrafyasının ve ulusal bir alana sıkışmışlığının ötesine geçmiştir-İstanbul’un ekonomik etkisi bölgesel ve coğrafi yakınlıklar dolayısıyla Orta Asya ve Balkanlar’dan oluşan bir ikinci halkaya dolayısıyla da dünyaya uzanmıştır." Konuşması şurada.

Videolarda ayrıca Çağlar Keyder, İlhan Tekeli, Şevket Pamuk, Sema Erder, İhsan Bilgin ve başka pekçok ismin konuşmaları mevcut.

Erik Olin Wright: The Wisconsin Story

Erik Olin Wright 19 Şubat 2011'de Madison-Wisconsin'de ABD tarihinin en uzun süreli halk işgali olarak tarihe geçen eylemiyle ilgili Berlin'de Rosa Luxemburg konferansında konuşuyor. ABD'de sürmekte olan sınıf mücadelesinin açık bir sahnesi haline gelen Madison'daki toplumsal hareketin siyasal ve ekonomik arkaplanıyla ilgili Erik Olin Wright (UW Madison Sosyoloji Bölümü'nün otuz yıldan fazladır mensubu, bölümün uzun yıllar başkanı ve şu an Amerikan Sosyoloji Derneği'nin de başkanı) oldukça önemli bir konferans vermiş. Madison geleneksel olarak ABD'deki liberter-sol geleneğin en güçlü olduğu yerlerden birisi. Bunun yanı sıra güçlü bir toplumsal muhalefet geleneği var. Bu son olayları Amerikan Tahrir'i olarak adlandıran yorumcular da var. Bununla ilgili bir sempozyum da yapılmış. Bu işgale polis ve itfaiyecilerin de katılması birçok bakımdan dikkate değer ve Wright buna da değiniyor.

Erik Olin Wright

Erik Olin Wright şehirdeki ve tabi üniversitedeki en güçlü entelektüellerin başında geliyor ve ayrıca sivil muhalefetin de önderlerinden. Son kitabı American Society (giriş düzeyinde de olsa) toplumsal eşitsizlikler ve sınıflaşma dinamiklerini en açık-seçik şekilde nasıl anlatılırın kitabı. Bu kadar önemli bir sosyologun Türkçe'de henüz tek bir eseri bile yok maalesef.
Toplumsal hareketlerin yeni eğilimlerini okumak bakımından önemli bir konuşma. (Bir de keşke herkes İngilizceyi Wright gibi konuşsa, Zeki Müren Türkçesi gibi :))

Kompleksitelerden Düzenliliklere

Murat Güvenç'in kompleksiteler ile düzenlilikler ve İstanbul'un Mekansal DNA'sı üzerine yaptığı iki konuşma. İlk konuşma kompleksite üzerine kısa bir sunum. İkinci video Prof. İhsan Bilgin ve Prof. Murat Güvenç'in "The Spatial DNA of İstanbul" adlı, Urban Age'de (4-6 Kasım 2009) yaptıkları konusmalar. Bilgin'in konuşması Türkçe, Güvenç'in Ingilizce.

Socio-Spatial Differentiation in Globalizing Istanbul (2000)

Socio-Spatial Differentiation in Globalizing Istanbul (2000). PDF

Küreselleşen İstanbul'da Sosyo-Mekansal Farklılaşma

2000 yılı itibariyle 12 yaş üzeri aktif farklı sektörlerde çalışan 160.485 birey üzerinde yapılan istatiksel bir çalışma. Sektörlerin bölgesel yoğunlaşma alanları, bir arada bulunan farklı işkollarının mekansal dağılımı üzerine bir araştırma. PDF

Eduational Profiles in the Districts of Istanbul (2008)

Eduational Profiles in the Districts of Istanbul (2008) PDF

İstanbul İlçelerinin Eğitim Profilleri (2008)

2008 yılı itibariyle İstanbul'da yaşayan 6 yaş üstü 11.330.155 bireyin meskun bulundukları ilçeler itibariyle eğitim profillerini içeren makalem (Suvat Parin ile birlikte). İstanbul'un toplumsal mekanında farklı ilçe ve ilçe grupları arasında bitirilen okul profilleri itibariyle oluşan tabakalaşma biçimlerini gösteren önemli istatistiki bulgular mevcut. Türkçesini okumak isteyenler için. PDF

Merkez ve Çevre Paradigmasının Sınırlılıkları

Merkez ve çevre paradigmasını konu alan bu yazı Toplum ve Bilim dergisinin 105. sayısında yayınlandı. Yazının başlığı, "Devletin sürekliliği, devrimin muhafazası, toplumun denetimi sorunu: Merkez-çevre paradigmasının sınırlılıkları üzerine notlar" idi. PDF

Kurtuluş Kayalı ile Mülakat

Prof. Dr. Kurtuluş Kayalı ile Mayıs 2006 yılında Ankara'da yaptığım ve Anlayış Dergisi'nin 36. sayısında yayınlanan mülakat. Mülakatın başlığı "Türk Düşüncesi Çeviri Kokuyor"
LİNK

Kurtuluş Kayalı

Şerif Mardin'in yeni derlemesi: Türkiye, İslam ve Sekülarizm

İletişim Yayınları'nca iki yıldan uzun süredir yayına hazırlanan yeni Şerif Mardin derlemesi çıkmış. Syracuse Üniversitesi Yayınlarınca 2006'da bizzat Şerif Mardin tarafından derlenen ve yaklaşık kırk yıla yayılan makalelerini içeren kitapları içinde en başarılı yayın olarak gördüğüm Türkiye'de Din, Toplum ve Modernite kitabı doğrudan çevrilse daha iyi olabilirdi. Böylece hem Mardin'in yeniden elden geçirdiği ve kısa önsözler yazdığı makaleler son haliyle okuyucuya ulaşırdı hem de İletişim editörlerinin doğrudan önceki çevirilerini alarak koydukları ve yeniden elden geçmesi gereken makaleler daha dikkatli bir edisyonla yayınlamış olurdu. Yayınevinin zorluğu o derlemede daha önceden Türkçe'de yayınlanan yazıların kitap olarak basılması ve İngilizcede yayınlandığı haliyle yayınlandığında kendi derleme mantıklarını bozacak olması gibi görünüyor. Yayınevi de haklı olarak son dönem makalelerini almayı uygun görmüş ve kendi derleme mantığını takip etmiş. Türkçe ve İngilizcedeki makale derlemeleri de farklı iki yapıda yayınlanmış oldu. Fakat İletişim o kitaptaki yeni makaleleri de yeni derlemeye almış. Son yapılan derlemenin üzerinden yirmi yıl geçtikten sonra yayınlanan bu eser din ve siyaset sosyolojisiyle ilgilenenler için Mardin'in son dönem ilgileri bağlamında eleştirel tartışmalar barındırıyor. Yazılar daha çok 1990 sonrası makalelerden oluşuyor. Ayrıca kitabın sonunda iki söyleşisi de yayınlamış. Ancak son yıllarda gazetelere verdiği ve kitabın temasıyla uyumlu başka söyleşileri alınmamış. Özellikle Mahalle Baskısı tartışmalarına yol açan söyleşisi. 1990'ların başında Nokta dergisine verdiği "Batı Düşüncesi Tekelci" başlıklı iki sayfalık mülakat da buna dahil. Kitaba alınmayan diğer makalelerini de dikkate alırsak yayınevi başka bir derleme kitap daha düşünüyor galiba. Kitabın başlığı: Türkiye, İslam ve Sekülarizm.

Resim yazısı ekle

Modern Mimarlık ve Şehircilik Tarihi

Kabalcı Yayınları arasından çıkan oldukça faydalı bir eser. Modern Mimarlık ve Şehircilik Tarihi 

On üç yıllık bir çalışmanın ürünü olan Modern Mimarlık ve Şehircilik Tarihi teknoloji, tarih, sosyoloji ve estetik gibi alanların iç içe girdiği çetrefil bir konuda, yaklaşık iki yüzyıllık bir zaman dilimini kuşatan başarılı bir sentez sunuyor. Yazar Michel Ragon sanayi devrimi öncesinde bir düzenleme sanatı olan şehirciliğin geçirdiği dönüşümleri, şehirli işçi sınıfının doğuşu ve konut sorunlarını ele alıyor; modern şehirciliğin, sanayi uygarlığıyla birlikte gelen büyüme krizine bir çözüm üğretme çabası içerisinde nasıl şekillendiğini anlatıyor. Mimarlık ile şehirciliğin birbirinden ayrılamayacağı inancıyla kaleme alınan kitapta metal, betonarme gibi yeni yapı malzemelerinin kullanımıyla ortaya çıkan yeni estetik ve mimari yöntemler; Walter Gropius, Mies van der Rohe, Le Corbusier gibi kuramcı mimarlar; Bauhaus, işlevselcilik ve uluslararası üslup gibi akımlar proje ve icraatlarıyla birlikte ele alınıyor. Kronolojik tablolarla, fotoğraflarla ve çizimlerle zenginleştirilmiş eserde Barcelona, Moskova, Viyana, Chicago, Paris ve Brasişlia gibi şehirlerdeki mimarlık ve şehircilik serüvenleri başarı ve başarısızlıklarıyla birlikte inceleniyor.

Turgut Cansever: Sonsuz Mekanın Peşinde ve Mimar Sinan

Rahmetli Turgut Cansever'in 1949 yılında yazdığı Selçuk ve Osmanlı Sanatı'nda Sütun Başlıkları adlı doktora tezi olağanüstü bir çalışma ve gayretle Faruk Deniz tarafından hazırlanarak Klasik Yayınları tarafından basıldı. Medya'da da geniş yankı bulan bu eser Cansever'in mimarlık anlayışının izini sürmek bakımından kritik bir yere sahip. Ayrıca eser Türkiye'de Sanat Tarihi alanında yapılmış ilk doktora tezi ünvanına da sahip.
Sonsuz Mekanın Peşinde adıyla okuyucuya sunulan kitabın hazırlanış sürecine yaklaşık üç yıl boyunca şahitlik ettiğim için söyleyebilirim ki harika bir iş çıkarıldı.
Klasik Yayınları ayrıca Turgut Cansever'in Mimar Sinan kitabını da yeniden basmış. Turgut Cansever'in Doçentlik çalışması da yine Faruk Deniz tarafından titizlikle yayına hazırlanıyor. 2011 bitmeden onu da raflarda görürüz inşallah.
Halil İbrahim Düzenli'nin Turgut Cansever'in mimarlığı üzerine yazdığı ödüllü tezi de yine Klasik Yayınları arasından İdrak ve İnşa: Turgut Cansever-Mimarlığın İki Düzlemi adıyla basılmıştı. Bu eser Cansever mimarlığının serencamını tarihi gelişimi içinde ve ayrıntılı biçimde anlatması bakımından çok kıymetli bir çalışma.
Meraklısı için belirtmek isterim ki, Cansever'in mimarlık serüvenini anlamak için bir diğer çalışma iki kıymetli mimar Uğur Tanyeli ve Attila Yücel tarafından hazırlanan ve Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi tarafından basılan Turgut Cansever: Düşünce Adamı ve Mimar adlı eser. Fakat bu eserin baskısı tükenmiş.

Türk Mimarlık Tarihi

Editörlüğünü Mardin Artuklu Üniversitesi Mimarlık Fakültesi'nden Halil İbrahim Düzenli'nin yaptığı ve Türkiye'nin Mimarlık birikimi ve araştırmaları üzerine yüksek nitelikli makaleler barından bir sayı olmuş Türk Mimarlık Tarihi. İçerik şuradan takip edilebilir.

Bahattin Akşit ile Mülakat

Bir diğer söyleşi ben ve Yücel Bulut tarafından şu anda Maltepe Üniversitesi Sosyoloji Bölümü'nde çalışan Prof. Dr. Bahattin Akşit ile yapıldı. Bahattin Akşit ile Bilimsel Araştırmaları ve Türkiye'nin Sosyolojik Dönüşümü Üzerine
PDF

Bahattin Akşit

Nükhet Sirman ile Mülakat

Bir diğer söyleşi Boğaziçi Üniversitesi Sosyoloji Bölümü'den Prof. Dr. Nükhet Sirman ile yapılmıştı.
Nükhet Sirman İle Türkiye'de Sosyoloji ve Antropoloji Yapmak Üzerine
PDF

Nükhet Sirman

Korkut Tuna ile Mülakat

Aynı sayıda yine Yücel Bulut ile İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. A. Korkut Tuna'yla Türk Sosyolojisinin Dünü ve Bugünü Üzerine başlıklı söyleşi metni.
PDF

Korkut Tuna

Türkiye’de Yeni Kent Sosyolojisi: Murat Güvenç’i Okumak

Yine TALİD'te çıkan Türkiye'de Yeni Kent Sosyolojisi: Murat Güvenç'i Okumak adlı yazım. PDF 
Murat Güvenç'in eserlerine genel bir bakış.

Türkiye’de Sosyolojinin Eleştirel Kapasitesi: Şerif Mardin Üzerine

TALİD'in Türk Sosyoloji Tarihi sayısında Türkiye'de Sosyolojinin Eleştirel Kapasitesi: Şerif Mardin Üzerine başlığıyla 2008 yılında yayınlanan yazım. PDF

Yazıya bloga önceden koyduğum Şerif Mardin Bibliyografyası ile birlikte bakmakta yarar var.

Türkiye'de Sosyolojinin 100 Yılı-Mirası ve Bugünü

Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi'nin Türk Sosyoloji Tarihi sayısında Doç. Dr. Yücel Bulut ile birlikte 2008 yılında editörlüğünü yaptığım sayıya giriş mahiyetinde yazdığımız Türkiye'de Sosyolojiyle 100 Yıl: Mirası ve Bugünü adlı yazı. PDF
Sayının genel görünümü ve diğer yazılara buradan bakılabilir. PDF

Mustafa Emirbayer-Irkçılığın Sosyolojisi

Mustafa Emirbayer ve Matthew Desmond yakın zamanda ırkçılık araştırmaları alanına önemli iki eserle katkıda bulundular. Racial Domination-Racial Progress başlıklı ilk eser daha çok lisans düzeyindeki öğrenciler için hazırlanmış. Racial Order isimli diğer eserin yakında yayınlanacağını duyurmuş Emirbayer. Racial Domination ilişkisel yaklaşımlardan Pierre Bourdieu'nün çalışmalarının yanı sıra Charles Tilly'nin tarihsel sosyolojik perspektifinden derin izler taşıyor. Kitabın teorik bir özeti müstakil bir makale olarak yayınlanmış.

Mustafa Emirbayer

Eser ABD'deki ırk çalışmaları literatürünü kavramsal bakımdan yeniden gözden geçirmenin yanı sıra İlişkisellik üst başlığı altında sekiz toplumsal alanda ırksal eşitsizlik ve baskının tarihini sosyolojik boyutlarıyla yeniden ele almayı deniyor. Son bölümde Irksal Adalet'e Doğru başlığında özet bir tartışma yapılmış.
Amerikan toplumunun ırksal ilişkiler ve eşitsizlikler temelinde kurulmuş olması, yarattığı toplumsal sorunlar kadar sosyal bilimlerin bu kavrama atıf yapmaksızın konuşmasını imkansızlaştırması da kitaba etkide bulunmuş.  Yazarlar bu ikilemin farkında tartışmayı yürütürken, Amerikan modernliğinin ırk temelinde kurulmuşluğunun yarattığı paradoksların zaman zaman demokratik çözüm arayışlarını nasıl tıkadığını ve marjinalleştirilmiş toplulukların karşı karşıya kaldıkları sorunların boyutlarını ve zorluklarını da göstermeye çalışmışlar. Bu ikilemi aşmak için özellikle ilişkisel perspektifle sorunların yeniden ele alınmasının ne denli yararlı olabileceğini de gösteriyorlar. Yasal haklar, affirmative action, kölelik mirası gibi sorunların tarihi oldukça mahir biçimde özetlenmiş. Siyahlar, kızılderililer, İspanik nüfus, Japonlar, Çinliler ve diğer etnik toplulukların yasal düzeyde ne tür bir süreçten geçerek "temel" haklarını kazanabildiklerini de sistemtik biçimde özetlemiş yazarlar. Ancak yeni kıtaya ırkçılığın nasıl taşındığına ilişkin tartışma İngiliz ve İspanyol politik mirasına referansla hızlı geçilmiş. Roma, Yunan mirası ve Katolisizmin etkilerine değinilmemiş. Fakat Manifest Destiny tartışması doğru bir bağlama yerleştirilerek anlatılmış. Kitap daha çok Afrikalı-Amerikalılar ve kızılderili ulusların maruz kaldıkları ayrımcılık, şiddet, terör, hukuk yoluyla derinleştirilmiş eşitizlik mirası, politik kopuş süreçleri üzerinden bir teorik omurga üzerinde kurulmuş. Eserin yeniliği belirttiğim gibi ilişkisel teorileri işe koşmasından geliyor.
Kitap W.E.B. Du Bois'nin öncü eserleri, Rogers Brubaker'ın Ethnicity Without Groups kitabı ile William J. Wilson'ın çalışmaları etkisi ışığında da ele alınıp değerlendirilebilir.Kitabın analitik açıklığı ustaca kotarılmış.
Racial Order'ın sosyolojik teori içinde daha kapsamlı tartışmalar içerdiğini başlıklardan tahmin etmek mümkün.